Eerste kwartaal 2025 geeft vertekend beeld – Minder melk, nog geen paniek

In de eerste maanden van 2025 werd er 5 procent minder geitenmelk geleverd aan de zuivelondernemers. Die zijn daar niet per se blij mee, maar verwachten dat de productie de komende maanden weer op peil komt.

In vergelijking met het eerste kwartaal van 2024 lag de productie het eerste kwartaal van dit jaar 5 procent lager, zeggen Tom Koekoek van zuivelonderneming NGC en Ward Watzeels van Bettinehoeve. Maar het beeld is wat vertekend, zegt Koekoek: “De productie in de eerste maanden van 2024 was hoog, hoger dan verwacht en hoger dan gemiddeld. In vergelijking met het eerste kwartaal van 2023 ligt de productie in het eerste kwartaal van 2025 een paar procenten lager.

”Martin Willig van Henri Willig merkte de afgelopen maanden geen grote daling in de melkaanvoer. “Het verschilt natuurlijk per geitenhouder, en elk jaar zijn er wel schommelingen – misschien nu net wat meer dan gemiddeld. Elk jaar gaan we in de eerste maanden op zoek naar extra melk, omdat er dan wat minder is. Dat deden we nu ook. Maar dat is weer voorbij, we kijken nu al naar de zomer en bedenken hoe we de piek in de melkaanvoer weg kunnen zetten.”Ook de aanvoer van koemelk daalde in het eerste kwartaal van 2025 ten opzichte van een jaar eerder, volgens RVO ging dat om 3 procent.

2024: van grote plus naar dikke min

De cöoperatieve NGC, die beschikt over een van de grootste melkplassen, zag in de tweede helft van 2024 dat er minder melk binnenkwam. “De eerste helft werd er echter goed geproduceerd en boven de prognose geleverd. De totale productie in 2024 was daardoor nagenoeg gelijk aan die in 2023”, aldus Koekoek, die sinds september 2023 assistent-manager is bij NGC.De grafiek laat dat laatste zien. De bij NGZO aangesloten zuivelondernemers zamelden over heel 2024 0,5 procent minder geitenmelk in dan in 2023. Daarvoor groeide de jaarproductie onafgebroken, met als uitzondering 2021. De ingezamelde hoeveelheid geitenmelk groeide de afgelopen 8 jaar gemiddeld met 6,8 procent.

De aanvoer van koemelk in Nederland laat over 2024 een ander beeld zien dan die van geitenmelk, hoewel ook daar sprake was van een daling over 2024 – van 1,7 procent. Volgens cijfers van RVO werd in alle maanden van 2024 minder koemelk geleverd dan in 2023, met uitzondering van februari.

Blauwtong, ruwvoer, het weer

De zuivelondernemers noemen blauwtong als mogelijke oorzaak voor de lagere productie in 2025. “Maar de impact daarvan is lastig te bepalen en ook moeilijk hard te maken”, aldus Koekoek. Dat het lammerseizoen wat later op gang komt, is waarschijnlijk een effect van blauwtong. Watzeels: “De dracht kwam later tot stand, waardoor vanzelfsprekend ook de melkproductie later op gang komt. Dat komt waarschijnlijk nog wel goed.

”Verder speelt de kwaliteit van het ruwvoer mee. Het natte jaar 2024 leverde kwalitatief minder goed voer op. Watzeels noemt ook het weer in deze eerste maanden van 2025 als mogelijke oorzaak voor de lagere productie. “De warme dagen met koude nachten waren niet stimulerend voor de melkproductie.”Uit de jongste DGZK-rapportage blijkt over de afgelopen jaren een stijgende lijn in het aantal duurmelkers per bedrijf. Veel ondernemers zijn duurmelken nog aan het optimaliseren, en dat kan mogelijk een effect hebben op de productie. Hoe het ook zij, Koekoek en Willig vertellen dat ze van geitenhouders te horen krijgen dat ‘het niet lekker melkt’. Mogelijk wordt dat veroorzaakt door een combinatie van de genoemde zaken.

Tot slot kan ook het aantal stoppers meespelen in een landelijk lagere aanvoer van geitenmelk, zo vermoedt Koekoek.

Verder dit jaar

De melkaanvoer zit nu weer in de lift, geeft Willig aan. “Het was echt een tijdelijke dip.” Koekoek verwacht niet dat de productie in de tweede helft van dit jaar de lagere aanvoer in de eerste helft helemaal zal goedmaken. “Ik verwacht dit jaar toch wel 2 tot 3 procent minder melk.

”Na jaren van plussen en in 2024 een stabiele productie, vindt de assistent-manager de lagere productie niet meteen erg. “Nederland heeft kwalitatief goede geitenmelk, dus hoewel we een lagere productie natuurlijk niet toejuichen, vallen we van deze kleine daling niet direct om.” NGC kan de melk flexibel wegzetten doordat de coöperatie meerdere afzetmarkten heeft.

Bettinehoeve geeft aan zich te hebben aangepast. “5 procent minder grondstoffen betekent vijf procent minder producten. Maar ik denk dat we de rest van het jaar niet met een terugloop van deze omvang te maken zullen krijgen. Ik verwacht dat het nog wel iets bijtrekt.”Toch kan een dalende geitenmelkproductie ook een trend zijn, denkt Koekoek hardop. “Met de huidige politiek weet je het maar nooit.” Daarnaast lijkt het weer steeds meer invloed op de productie te krijgen en is het voor komend jaar of jaren nog afwachten wat blauwtong voor de sector gaat betekenen.