Update Salmonellose en Zorg voor jonge dieren

Binnen het sectorplan ‘Versnellen verduurzaming van de melkgeitenhouderij’ is er onder andere aandacht voor zoönosen en voor de zorg van jonge dieren. Hiervoor zijn projecten opgestart gericht op salmonellose en kengetallen rondom jonge dieren. Als onderdeel van beide projecten worden op dit moment deelnemende bedrijven bezocht.

Enkele melkgeitenbedrijven kregen in 2016 te maken met zeer hoge en acute uitval bij pasgeboren lammeren als gevolg van een Salmonella Typhimurium-infectie. De infectie ging gepaard met veel zieke dieren en hoge sterftecijfers. Dit kwam mede doordat de gevonden kiem ongevoelig was voor veel antibiotica. Op enkele van deze bedrijven heeft de problematiek bij de geiten ook geleid tot humane infecties en zelfs ziekenhuisopname. Dit was de aanleiding voor verder onderzoek naar salmonellose in de melkgeitenhouderij.

De LammerOpfokTool ondergaat op dit moment een validatie bij vier ­verschillende leeftijdsgroepen. Foto’s: GD

Voorkomen van salmonellose

Om de mate van voorkomen van salmonellose binnen de melkgeitensector te onderzoeken, is het project in het voorjaar van 2021 gestart met een prevalentieonderzoek onder melkgeitenbedrijven in Nederland. Op ruim 3 procent van de deelnemende bedrijven werden salmonella-bacteriën gevonden uit omgevingsmonsters bij de opfok. Opvallend is dat vrijwel geen van de salmonella-positieve bedrijven aangaven klinische verschijnselen te hebben waargenomen. In 2022 is op drie slachtplaatsen waar jonge bokjes worden geslacht het strooisel in de vrachtwagens of in de wachtruimte na afleveren van de bokjes bemonsterd. Op alle slachthuizen werd minimaal in één monster salmonella-bacteriën aangetoond. In de genomen monsters werd in 19 procent van de gevallen Salmonella spp. aangetoond.

Detectie van salmonella

Dit jaar richt het project zich op laagdrempelige onderzoeks­methoden om salmonella-infecties te signaleren. Via tankmelk, stof- en omgevingsmonsters en een kweek van het melkfilter wordt de aan- of afwezigheid van de salmonella-bacterie onderzocht. Om de werkzaamheid van deze methoden te kunnen toetsen, dienen deze te worden gevalideerd op minimaal dertig bedrijven mét en zonder salmonellose.De houders zijn zich bewust van mogelijke gezondheidsproblematiek die de salmonella-bacterie kan geven. Hierdoor heerst er nieuwsgierigheid naar de salmonella-situatie op het eigen bedrijf. Ook de angst voor insleep van dusdanige besmettelijke infectieziekten is een onderwerp dat geregeld tijdens deze bezoeken wordt benoemd. De wens om de kans op insleep van deze ziekte tot een minimum te beperken is aanwezig.

Zorg voor jonge dieren: tool

In het deelproject ‘Zorg voor jonge dieren’ is het doel om tools te ontwikkelen die de melkgeitenhouders inzicht geven in hun lammersterfte. Dit biedt handvatten om de zorg voor lammeren te verbeteren. Er wordt gewerkt aan het ontwikkelen van de LammerOpfokTool waarbij identificatie en registratie (I&R)- en Medigeitdata de basis vormen. De inspiratie voor de LammerOpfokTool is voortgekomen uit de bestaande KalfOK-opfoktool bij rund, een tool die enkele jaren geleden is ontwikkeld door GD in samenwerking met de zuivel. Door het regelmatig terugkoppelen van de diergezondheidskenmerken van de lammeren op het eigen bedrijf in combinatie met een benchmark, krijgen melkgeitenhouders samen met hun dierenarts inzicht in de sterke en verbeterpunten van de bedrijfsvoering.

Betere vergelijking binnen en tussen bedrijven

Tot en met 2020 was het nog niet eenvoudig om kengetallen zoals sterfte op een goede en eenduidige manier te berekenen en te vergelijken met andere bedrijven. Een van de redenen hiervoor was dat tot eind 2020 melkgeitenhouders zes maanden de tijd hadden om hun lammeren  te registreren in de centrale I&R-database. Sinds 1 november 2020 dient elke melkgeitenhouder zijn lammeren binnen zeven dagen in de I&R-database te registreren. Daarnaast dient ook doodgeboorte en het geslacht van de lammeren te worden vermeld. Door deze wijzigingen in registratie wordt het beter mogelijk om tools te ontwikkelen om kengetallen tussen bedrijven te vergelijken.

De projectgroep onderzoekt lammersterftegetallen binnen vier leeftijdscategorieën: 1) eerste levensweek, 2) 2e-3e levensweken, 3) 4e-7e levensweken en 4) 8e levensweek tot 6 maanden. Op basis van de combinatie met de gegevens uit Medigeit geven deze data een indicatie wat voor problemen zich voordoen wanneer een verhoogde sterfte wordt waargenomen. Uiteraard spelen ook klinisch onderzoek en pathologisch onderzoek een belangrijke rol in het achterhalen van de oorzaak van ziekte en sterfte op bedrijven.

Bedrijfsbezoeken

Voordat de LammerOpfokTool kan worden toegepast, dient eerst een validatie hiervan plaats te vinden. Negentwintig melkgeitenbedrijven hebben zich aangemeld en worden tweemaal bezocht door een onafhankelijke dierenarts. De dierenarts vult binnen de hierboven genoemde levenscategorieën een checklist in waarbij diverse scores zijn opgenomen. Er wordt onder andere gescoord op huisvesting, hygiëne, voeding, klimaat, bezetting en gezondheidsindicatoren. Verwacht wordt dat dit in combinatie met de I&R- en Medigeitdata een goed beeld van de opfok op een bedrijf geeft. De resultaten van de checklist zouden in dat geval overeen moeten komen met sterftegetallen en het medicijngebruik.

Op dit moment worden alle deelnemers bezocht. Later dit jaar zullen de resultaten van deze twee deelprojecten binnen de PPS worden gedeeld.

Op dit moment is nog ruimte voor enkele bedrijven om deel te nemen aan één of beide projecten. Aanmelden kan via de website van Platform Geitenhouderij. Scan daarvoor de QR-code hiernaast.

Foto: GDTekst: Nienke Snijders- van de Burgwal, dierenarts, afdeling kleine herkauwers, Royal GD