“Alles hangt aan de energievoorziening uit het voer”, zegt dierenarts Wico Teeuw van Klomp Dierenartsen. Tijdens de studiedag van Gebrs. Fuite afgelopen vrijdag vertelde hij over de werking van pensverzuring, leververvetting en gaf tips voor de periode rondom het aflammeren.
“De pens is eigenlijk een brandstofvat ter grootte van 15 tot 20 liter”, aldus Teeuw, “waar bacteriën voer afbreken tot beschikbare energie.” In de pens bevinden zich drie lagen. Bovenin bevinden zich gassen, in het midden voerdelen en onderin penssap. De energiebronnen propion-, azijn- en boterzuur bevinden zich in de onderste laag. “Onderin de pens zijn de meeste penspapillen te vinden; die vergroten het oppervlak voor opname van deze energiebronnen”, vertelde de dierenarts.
Pensverzuring
In het geval van pensverzuring is er teveel zuur aanwezig in de pens. Hierdoor ervaart de geit pijn en er ontstaat eelt op de penspapillen. Als er lange tijd teveel zuur blijft, verdwijnen de pensvilli uiteindelijk helemaal. “Na vereelting is er minimaal zes tot acht weken sprake van een verminderde voeropname,” aldus Teeuw. De geit heeft zelf een mechanisme waarmee het pensverzuring tot op zekere hoogte kan voorkomen: het produceert bicarbonaat in het speeksel. Bij een goede herkauwactiviteit maakt de geit 200 gram bicarbonaat.
Leververvetting: pas als de geit afvalt
Het glucosegehalte van een geit is normaal altijd stabiel. Als er tijdens het verteren van het voer veel propionzuur ontstaat, stijgt het glucosegehalte in het bloed. Hierdoor stijgt het insulinegehalte ook en zullen spieren en vet deze glucose opnemen.
Als er juist weinig propionzuur wordt gemaakt in de pens en het insulinegehalte te laag is, volgt er een seintje om glucose vrij te geven. Hierbij verdwijnt de glucose uit de spieren, maar vet kan niet worden omgezet in glucose. Daarom gaat het vet naar de lever waar omzetting plaatsvindt naar bruikbare energie of vetbolletjes in het bloed. Dan zul je een hoger vetgehalte in de melk waarnemen. Een andere optie is dat de lever het vet opslaat. Teeuw: “Dit laatste noem je leververvetting. Dit vindt dus pas plaats als een vette geit afvalt.”
Functie lever
De functies van de lever zijn vet omzetten of opslaan, antistoffen aanmaken en ontgiften. Als de lever continu bezig is met het omzetten van vet, maakt hij geen antistoffen aan en ontgift hij ook niet. “De veehouder vaccineert bij voorkeur niet binnen zes weken voor het aflammeren, omdat de geit dan een minder goede respons zal geven op de aanmaak van antistoffen. Daarnaast mag er geen stress zijn in deze zes weken, zoals verplaatsingen of rantsoenaanpassingen”, raadt Teeuw aan.
Samenvattend adviseert Teeuw om de geit in de aanloop naar het aflammoment naar behoefte te voeren. Dit geeft minder ziekteproblemen rondom aflammeren.
Geitenmelkprijsvergelijking uitgevoerd door AgriMedia bv.
