Jeuk heeft grote invloed op het functioneren van de geit. In de hobby- en commerciële geitenhouderij betekent dit ongerief een aantasting van het welzijn van de geit waarbij prestaties, zoals melkgift of groei, achterblijven. Jeukklachten kennen een breed scala aan mogelijke oorzaken.
De Veekijker krijgt met regelmaat vragen over jeuk en huidafwijkingen bij (melk)geiten. Er zijn verschillende oorzaken die ten grondslag kunnen liggen aan jeukklachten en/of huidproblemen.
Luizen
In Nederland worden parasieten vaak als oorzaak aangewezen. Bij de geit worden luizen het frequentst aangetoond. Er bestaan twee soorten luizen: de bijtende luizen die van huidschilfers leven, en bloedzuigende luizen die weinig voorkomen in Nederland. De bijtende luis leeft dicht tegen de huid en legt er haar eitjes (neten). Deze eitjes kunnen met het blote oog worden waargenomen. Naast jeuk kan dit leiden tot kaalheid en afgebroken haren boven de schoft.
Mijten
In Nederland worden mijteninfecties bij geiten niet frequent gediagnosticeerd. Desalniettemin is het een oorzaak om alert op te zijn bij jeukklachten. Afhankelijk van de mijtsoort wordt jeuk vergezeld door kale plekken op specifieke locaties op het lichaam. De sarcoptes-mijt kruipt door de huid en voedt zich met weefselvloeistoffen. Eerst treden kleine pusachtige plekjes op, veelal rondom de kop, die uitbreiden naar oren, de nek, de borst en eventueel de uier of het scrotum. Op deze plekken treedt kaalheid en verdikking van de huid op. De dieren zijn zeer onrustig en jeukerig.De chorioptes-mijt leeft meer op de huid en voedt zich met los huidmateriaal. De kaalheid, jeuk, korstvorming en dergelijke treden allereerst op aan de onderste delen van poten en kan zich uitbreiden naar de uier, het scrotum en het gebied rondom de anus. De dieren stampen vaak met de poten en bijten hieraan.De psoroptes-mijt graaft zich niet in in de huid, maar voedt zich wel met lichaamsvloeistoffen en wordt nog weleens gevonden in de buitenste gehoorgang. Problemen met deze mijt zorgen voor kopschudden en schuren, waarbij soms kaalheid rondom de oren optreedt door veelvuldig krabben met de poten. Deze mijt kan ook verder uitbreiden rondom de kop, nek en borst. Dit beeld is gelijk aan het beeld zoals dat bij een sarcoptes-infectie wordt gezien, alleen treedt er minder intense korstvorming op.
Staphylokokken
Verstoring van de normale bacteriële huidflora kan ertoe leiden dat staphylokokken de huid infecteren. Bacteriële infecties van de huid zorgen voor kleine pussige blaasjes die later tot korstvorming leiden. De huid is rood, warm en kan gezwollen zijn. Deze huidinfecties kunnen op zichzelf staan, maar ook het gevolg zijn van een onderliggend probleem, zoals vliegenbeten of een mijteninfectie.
Ringworm
Ringworm wordt veroorzaakt door een schimmel. Het is niet gebruikelijk dat ringworm wordt vergezeld door jeuk. Incidenteel is dit mogelijk. Wel treden kaalheid en korstvorming op rondom kop, nek, oren en ledematen, in typische cirkels.
Zinkdeficiëntie
Als er sprake is van een tekort aan zink, kan kaalheid worden waargenomen. Zink wordt niet opgeslagen in het lichaam waardoor te allen tijde via voer in de behoefte voorzien dient te worden. Overmatige hoeveelheid calcium kan de opname van zink verdringen. Ook selenium, koper en cadmium hebben invloed op de opname van zink. Geiten met een tekort aan zink krijgen kale plekken en korstvorming rondom de ogen, neus en mond. De huid raakt verdikt en jeukklachten zijn niet continu aanwezig. Verder treedt korstvorming op achterpoten op. Ook op andere plekken van het lichaam is roosachtige korstvorming vindbaar.
Overige oorzaken
Andere mogelijke oorzaken van huidafwijkingen en/of jeuk zijn zere bekjes (ecthyma), tumoren, vlooien, overgevoeligheid voor vliegachtigen en de auto-immuunaandoening pemphigus foliaceus. Wees alert dat ook aangifteplichtige aandoeningen als blauwtong en mond-en-klauwzeer tot afwijkingen aan de huid kunnen leiden.
Diagnostische mogelijkheden
Het ontstaan van de oorzaak van jeuk en/of huidafwijkingen is niet altijd eenvoudig. Een structurele aanpak is van belang. Het begint met het aanvragen van de ziektegeschiedenis (anamnese). Vervolgens is inspectie van het koppel in rust van belang, waarbij onder andere wordt gelet op het gedrag en de conditie van het koppel. Daarna wordt onderzoek van de dieren uitgevoerd, waarbij met extra aandacht naar de huid wordt gekeken. Vervolgens kan er een waarschijnlijkheidsdiagnose gesteld worden. Indien er een vermoeden van parasitaire infectie is, kunnen haarmonsters en/of verschillende (diepe) huidafkrapsels (met olie) worden genomen. Bacteriële verwekkers kunnen geïsoleerd worden door pusmateriaal te verzamelen. Het is van belang om geen omgevingskiemen mee te nemen door bijvoorbeeld onder korstmateriaal te monsteren. Naast bacteriële kweek kunnen schimmels gekweekt worden. De mineralenstatus kan in melk, bloed en leverweefsel worden bepaald. Het leverweefsel is het minst onderhevig aan dagelijkse fluctuaties en meest representatief voor de situatie. Biopten van de huid kunnen helpen bij het vinden van de oorzaak die ten grondslag ligt aan de jeukklachten.
Geitenmelkprijsvergelijking uitgevoerd door AgriMedia bv.
